De bisschop van Myra
Mirjam Chamuleau
Deze historische bisschop is voor de meeste mensen geen onbekende. Over het algemeen wordt hij namelijk gezien als de figuur achter onze Sinterklaas, die immers ook een bisschop met de naam Nicolaas is.
Wat zijn uiterlijke verschijningsvorm betreft klopt dit ook wel, en in de legenden over Nicolaas van Myra vinden we veel van het wezen van onze Sint terug. Maar gedraagt deze, bij nacht en ontij op z’n schimmel jagend over de daken, zich wel zoals van een bisschop verwacht mag worden? De bisschop van Myra is dus een deel van 'de werkelijkheid' van Sinterklaas.
Nicolaas van Myra werd ca 270 na Chr. geboren in de havenstad Patera in Lycië, aan de zuidwest kust van het huidige Turkije. Zijn ouders waren rijk en vroom. Vanaf zijn geboorte was duidelijk dat Nicolaas een bijzonder kind was: op de dag van zijn geboorte stond hij al rechtop in z’n badje en op woensdag en vrijdag - zo wil het verhaal - wilde hij maar één keer bij zijn moeder drinken.
Na de dood van zijn ouders wilde hij zijn rijkdom besteden in overeenstemming met zijn godvruchtige levenshouding. Uit deze tijd stamt de legende van de drie arme meisjes.
De legende van de drie arme meisjes
"Een edele maar arme buurman van Nicolaas had drie dochters. Hij kon niet meer in hun levensonderhoud voorzien en ten einde raad wilde hij zijn dochters in de prostitutie geld laten verdienen.
Toen dit Nicolaas ter ore kwam, bond hij een klompje goud in een doek en gooide dit ’s nachts stilletjes bij de arme buurman naar binnen. Dit deed hij nog twee maal. De laatste keer wist de arme man hem in te halen en herkende hem. Hij wilde Nicolaas uitvoerig bedanken maar die wilde daar niets van weten en verbood de man er met iemand over te spreken."
Zo werd Nicolaas de patroon van trouwlustige jonge meisjes. In de loop van de tijd werden, in de Nicolaas-verering, de zakjes met goud ballen of zelfs appels. Mogelijk ligt in dit verhaal ook de oorsprong van het (anoniem) geschenken geven, van het strooien en de (chocolade-) munten van ons Sinterklaasfeest.
De toenmalige bisschop van Myra stierf en er moest een nieuwe bisschop gekozen worden. Degene die de keus zou bepalen, hoorde ’s nachts een stem die hem beval ten tijde van de vroegmis de kerkdeur in de gaten te houden. De eerste met de naam Nicolaas die binnen zou komen, moest de nieuwe bisschop worden. Dit was dus onze Nicolaas, die toen, tegen z’n zin, tot bisschop benoemd werd.
De vele legenden die met hem verbonden zijn, wijzen erop hoezeer hij vereerd werd. In Rusland is Nicolaas van een heel hoge, zelfs goddelijke orde.
De nu volgende legenden worden vaak afgebeeld op ikonen, ramen, schilden en beeldhouwwerk. Ze zijn opgetekend in de Legenda Aurea.
De redding van de zeelieden
"Zeelieden komen in een zware storm in nood en roepen Nicolaas aan. Nicolaas verschijnt inderdaad en doet de storm bedaren, nadat hij de zeelui eerst geholpen heeft zichzelf te helpen."
Dit thema komt in vele variaties voor en bezorgde Nicolaas het patronaat over zeelieden, binnenvaartschippers en alle anderen die met varen te maken hebben. Omdat de zeevaart ook met de handel verbonden was, werd Nicolaas ook beschermheilige van de kooplieden en later van alle reizigers.
De legende van de drie ingepekelde kinderen
"Drie kinderen reizen door het land en kloppen op een avond aan bij een herberg voor onderdak. Als ze slapen worden ze door de herbergier en zijn vrouw bestolen, in stukjes gehakt en ingepekeld. Zeven jaar later klopt Sint Nicolaas bij dezelfde herberg aan en vraagt iets te eten uit de ton met pekelvlees. De herbergier schrikt en smeekt om vergeving. Sint Nicolaas legt drie vingers op de ton en zie: daar herrijzen fris en vrolijk de drie kinderen uit het vat."
De creatieve, leergierige kindkrachten in de mens, worden door 'de boze buitenwereld' in stukjes gehakt en ingezouten. Zo raakt de mens in verstarring. Maar na verloop van tijd zal Sint Nicolaas komen om deze creatieve krachten weer tot leven te wekken.
© Het Zonnejaar 1980 - 2024